Παρατηρήσεις και προτάσεις ΓΕΩΤ.Ε.Ε. για το πρόγραμμα των Σχεδίων Βελτίωσης

Με επιστολή του προς τον Γενικό Γραμματέα Αγροτικής Πολιτικής & Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων στις 11/4/2017, το Επιμελητήριο κατέθεσε τις προτάσεις και παρατηρήσεις του επί του προσχεδίου του προγράμματος των Σχεδίων Βελτίωσης. Αναλυτικά, το κείμενο της επιστολής του Επιμελητηρίου έχει ως εξής:

Αξιότιμε κύριε Γενικέ,

σε συνέχεια της θεσμικής συνάντησης που είχε μαζί σας, στις 5-4-2017, η Επιτροπή του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου για το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020, με τη συμμετοχή και υπηρεσιακών παραγόντων της ΕΥΔ και ΕΥΕ ΠΑΑ, όσον αφορά το πρόγραμμα των Σχεδίων Βελτίωσης (Δράση 1 και Δράση 3) και επισημαίνοντας κατ’ αρχάς ότι το προσχέδιο που παρουσιάστηκε κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, σας παραθέτουμε στη συνέχεια ορισμένες επισημάνσεις και προτάσεις που συνέταξε η Επιτροπή, με στόχο την περαιτέρω βελτίωση και εύρυθμη λειτουργία του προγράμματος.

ΕΝΤΑΣΗ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

Όσον αφορά την Ένταση Στήριξης και λόγω του διαφαινόμενου μεγάλου ενδιαφέροντος που έχουν τα Σχέδια Βελτίωσης στον αγροτικό κόσμο, θα πρέπει να εξεταστεί με πολύ μεγάλη προσοχή το ποσοστό της μέγιστης ενίσχυσης που θα μπορεί να λάβει ένας αγρότης. Τα πολύ μεγάλα ποσοστά δεν είναι απαραίτητο ότι βοηθούν πάντα αυτούς που είναι βιώσιμοι και υγιείς να επενδύσουν, ενώ οδηγούν επίσης σε επενδυτικά σχέδια μεγάλου προϋπολογισμού, τα οποία πολλές φορές δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των επενδυτών.

Συμφωνούμε απόλυτα ότι τα Μικρά Νησιά του Αιγαίου, τα οποία έχουν σοβαρά ανταγωνιστικά μειονεκτήματα, θα πρέπει να βοηθηθούν με ποσοστό χρηματοδότησης που να φτάνει το 75%. Επίσης, κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση το «χτίσιμο» ποσοστού για Νέους Αγρότες διαμένοντες σε Ορεινές Περιοχές και για Συλλογικές Επενδύσεις, αλλά θεωρούμε ότι το μέγιστο ποσοστό πέραν των μικρών Νησιών δεν πρέπει να ξεπερνάει το 65%. Σε ένα τέτοιο ποσοστό χρηματοδότησης, θεωρούμε ότι η ιδία συμμετοχή του παραγωγού δεν αποτελεί εμπόδιο για τη δημιουργία μιας υγιούς και βιώσιμης εκμετάλλευσης. Αντίθετα, τα πιο μεγάλα ποσοστά υποβοηθούν όσους θέλουν να πουλήσουν, δημιουργώντας στους παραγωγούς τεχνητές ανάγκες και ωθώντας όλα τα επενδυτικά σχέδια προς τον μέγιστο δυνατό προϋπολογισμό.

Αντί για την ύπαρξη υψηλότερων ποσοστών από τα προαναφερθέντα, προτείνουμε την μη υποχρέωση προσκόμισης απόδειξης του συνόλου της ιδίας συμμετοχής. Στη σημερινή οικονομική κατάσταση αποτελεί ίσως ουτοπία να ζητάμε από κάποιον να αποδείξει το σύνολο της ιδίας συμμετοχής κατά την υποβολή του φακέλου. Η εμπειρία των παλαιών προγραμμάτων έχει δείξει ότι η ύπαρξη μιας τέτοια βεβαίωσης δεν αποτέλεσε εγγύηση για την υλοποίηση του προγράμματος. Αντίθετα, εγγύηση αποτελεί η εξόφληση τιμολογίων. Για αυτό το λόγο προτείνουμε να συμπεριληφθεί η υποχρέωση εξόφλησης τουλάχιστον 25% του συνολικού προϋπολογισμού εντός 9 μηνών από την ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης. Με αυτό τον τρόπο θα υπάρχει η δυνατότητα, σε σύντομο χρονικό διάστημα, να φανεί ποιοι πραγματικά θέλουν να υλοποιήσουν και ποιοι δεν το επιθυμούν, ώστε να κληθούν οι επιλαχόντες αυτών.

ΝΕΟΙ ΑΓΡΟΤΕΣ ΤΟΥ 2014

Θεωρούμε δίκαιο να συμπεριληφθούν στα επιπλέον ευεργετήματα των Νέων Αγροτών και όσοι εντάχθηκαν στο Μέτρο 112 του ΠΑΑ 2007-2013, με την πρόσκληση του 2014. Αυτό γιατί είναι μια ομάδα που της δίνεται για πρώτη φορά η δυνατότητα συμμετοχής σε αντίστοιχο πρόγραμμα και, όντας νέοι στο χώρο της γεωργίας, βρίσκονται μόλις στον τρίτο χρόνο απασχόλησης και έχουν υψηλές ανάγκες εκσυγχρονισμού των μονάδων τους.

ΕΠΙΛΕΞΙΜΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ

Όσον αφορά την επιλεξιμότητα δαπανών, θεωρούμε αρκετά σημαντικό να προστεθεί ως επιλέξιμη δαπάνη, όπως και έχει προβλεφθεί αρχικά στο Τεχνικό Δελτίο, η αγορά γης έως ποσοστό 10% των συνολικών επενδύσεων, καθώς και η αγορά εγκαταλελειμμένων ή ημιτελών κτισμάτων ώστε να αξιοποιηθούν σε ποσοστό 15% των συνολικών επενδύσεων, εξαιρουμένων αγορών μεταξύ ατόμων πρώτου και δευτέρου βαθμού συγγένειας. Θεωρούμε ότι με αυτό τον τρόπο θα δημιουργηθεί κίνητρο για την αύξηση της καλλιέργειας, ο οποίος είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που βοηθούν στη βιωσιμότητα των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Επίσης, θα δοθεί η δυνατότητα αγοράς κτισμάτων με πολύ μικρότερο κόστος από αυτό της εξαρχής ανοικοδόμησής τους, εξοικονομώντας πόρους. Ακόμη, στην εγκατάσταση πολυετών φυτειών (π.χ. Αμπέλια , δένδρα κλπ.) πρέπει να επιδοτούνται και οι Υποστυλώσεις και κάθε λογής υποδομές που αφορούν πρωίμιση παραγωγής ή βελτίωση ποιότητας.

ΥΨΟΣ ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Θεωρούμε ότι η πρόταση των 200.000 € στην φυτική παραγωγή, ανεξαρτήτου Τυπικής Απόδοσης, είναι απόλυτα ορθή, ενώ για τη Ζωική Παραγωγή θα πρέπει να γίνει αύξηση στις 250.000€, ανεξαρτήτου Τυπικής Απόδοσης. Αυτό γιατί, ένα Σχέδιο Βελτίωσης που έχει προσανατολισμό στη ζωική παραγωγή, έχει μεγαλύτερες απαιτήσεις σε υποδομές.

ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ

Στο 2.1 Κριτήριο Αξιολόγησης - Οικονομικό μέγεθος - «Ανάλυση τιμών – κατάστασης κριτηρίων», τα μεγέθη προτείνεται να έχουν βαρύτητα 5%, διότι αλλιώς δημιουργείται τεράστιο μειονέκτημα σε επενδύσεις μεσαίων αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Για παράδειγμα, ένας καλλιεργητής με 37,5 στρέμματα πυρηνόκαρπα σε αυτό το κριτήριο θα λάβει 0 μόρια. Επομένως (και, εφόσον λόγο SWOT ανάλυσης, όπως μας αναφέρθηκε στη συνάντησή μας), αφού δεν μπορούν να αλλάξουν τα όρια Τυπικής Απόδοσης του συγκεκριμένου κριτηρίου είναι επιτακτική ανάγκη να αλλάξει η βαρύτητα του, αλλιώς θα δημιουργηθεί δυσαναπλήρωτο μειονέκτημα στη βαθμολογία αγροτών οι οποίοι, κατά κοινή ομολογία όλων, δεν μπορούν να καταταγούν στους μεγάλους.

Στο κριτήριο 2.2, όπου «αξιολογείται και βαθμολογείται η συσχέτιση του οικονομικού μεγέθους της εκμετάλλευσης σε όρους τυπικής απόδοσης με το ύψος των αιτούμενων επενδύσεων και βαθμολογούνται οι προτάσεις που προσαρμόζονται καλύτερα στο υφιστάμενο οικονομικό μέγεθος», προτείνεται αύξηση από το 4πλάσιο στο 5πλάσιο, ώστε να βοηθηθεί η υλοποίηση ολοκληρωμένων επενδύσεων.

Στο κριτήριο 3.1, όπου «αξιολογείται η αύξηση της παραγωγικότητας της ανθρώπινης εργασίας», προτείνεται να μειωθεί ο συντελεστής βαρύτητας από 15% σε 10%, διότι αλλιώς θα συνεχισθεί με αμείωτη ένταση να εμφανίζεται το φαινόμενο της καλλιέργειας λαχανικών ανεξάρτητα από την γενική παραγωγική κατεύθυνση της εκμετάλλευσης, ώστε να επιτευχθεί ο συγκεκριμένος στόχος.

Εκτός των παραπάνω αλλαγών, προτείνουμε μια σειρά από επιπρόσθετες κατηγορίες μοριοδότησης:

- Να υπάρξει ειδική μοριοδότηση για τους Νέους Αγρότες των περιόδων 2014 και 2016, διότι είναι μια από τις σημαντικότερες ομάδες-στόχους, αφού ένα από τα διαρθρωτικά προβλήματα στην Ελληνική γεωργία εξακολουθεί να είναι το δημογραφικό. Ακόμη, έχουν ανάγκη επενδύσεων αφού είναι στο ξεκίνημα τους και πρέπει να βοηθηθούν ώστε να καταφέρουν να είναι βιώσιμοι και να παραμείνουν στην γεωργία.

- Επίσης, όπως και στο πρόγραμμα των Νέων Αγροτών, θεωρούμε ότι θα πρέπει να μοριοδοτηθούν οι συνάδελφοι γεωτεχνικοί που ασχολούνται ως γεωργοί και κτηνοτρόφοι, γιατί αποτελούν ίσως το πιο δυναμικό και απόλυτα καταρτισμένο κομμάτι της Ελληνικής γεωργίας.

- Θεωρούμε ορθό ότι θα πρέπει να υπάρχει επιπλέον μοριοδότηση σε όσους δεν έχουν υλοποιήσει Σχέδιο Βελτίωσης την προηγούμενη Προγραμματική περίοδο ώστε, σε περίπτωση υψηλής ζήτησης του προγράμματος, να δίνεται προτεραιότητα σε όσους δεν το είχαν εκμεταλλευτεί στο πρόσφατο παρελθόν.

- Από την εμπειρία του παρελθόντος έχει διαπιστωθεί ότι ο προσανατολισμός των επενδυτικών σχεδίων ήταν μονοδιάστατος, ως προς τα μηχανήματα. Κάτι τέτοιο θεωρούμε ότι πρέπει να αναστραφεί, για το συμφέρον της ελληνικής γεωργίας. Η ύπαρξη κριτηρίου μοριοδότησης για τη δημιουργία υποδομών πιστεύουμε ότι θα ωθήσει τις επενδύσεις σε αυτή την κατεύθυνση.

- Ένα ακόμη ποιοτικό κριτήριο είναι η βαθμολογία της δυναμικής της εκμετάλλευσης, δηλαδή η συμμετοχή σε Ομάδες και Οργανώσεις Παραγωγών, η δημιουργία brand, η εξωστρέφεια, η συμβολαιακή γεωργία (την τελευταία διετία και όχι μόνο την τελευταία χρονιά, ώστε να μην έχουμε φαινόμενα του παρελθόντος), η καθετοποίηση, η μεταποίηση και η τυποποίηση της παραγωγής. Το κριτήριο αυτό θα μπορούσε να είναι κλιμακωτά αυξανόμενο, ώστε σε περίπτωση που ένας παραγωγός έχει περισσότερα από ένα από τα παραπάνω στοιχεία να λαμβάνει επιπλέον μόρια, ανάλογα με το πόσα κριτήρια πληροί.

- Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να σας επισημάνουμε τον κίνδυνο αποεπένδυσης και συρρίκνωσης που παρουσιάζουν παραγωγές που δεν μπορούν να ενταχθούν στους 4 προσανατολισμούς προτεραιότητας που έχουν τεθεί, όπως είναι η καλλιέργεια του βαμβακιού, η μελισσοκομία, η βουβαλοτροφία και άλλες. Οι συγκεκριμένες καλλιέργειες έχουν τεράστιο μειονέκτημα στη συγκέντρωση βαθμών, αφού τα κριτήρια 1.1 και 1.2 αποτελούν το 20% της συνολικής βαθμολογίας. Θεωρούμε ότι οι συγκεκριμένες καλλιέργειες θα πρέπει να μοριοδοτηθούν με χαμηλότερη ένταση, όχι όμως να μην λαμβάνουν καθόλου μοριοδότηση.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

Για την ορθή και έγκυρη αξιολόγηση των Επιχειρηματικών Σχεδίων που θα υποβληθούν, προτείνουμε η αίτηση να εμπεριέχει Τεχνικοοικονομική Μελέτη, ώστε να αποδεικνύεται η βιωσιμότητα της εκμετάλλευσης που θα εντάσσεται στο πρόγραμμα. Η Τεχνοοικονομική Μελέτη, με τη βοήθεια του ΠΣΚΕ, μπορεί να οργανωθεί με τέτοιο τρόπο στην αίτηση ώστε να μην είναι κάτι περίπλοκο αλλά κάτι ουσιαστικό. Ως Γεωτεχνικό Επιμελητήριο δεν επιθυμούμε και δεν θεωρούμε ορθό το Επιχειρηματικό Σχέδιο να αποτελεί μια τυπική ενωσιακή υποχρέωση, αλλά πρέπει να είναι ένα εργαλείο προστασίας πρώτα από όλα του ίδιου του παραγωγού καθώς και του κράτους, ώστε να διοχετευτούν οι πόροι με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο.

Θέλουμε επίσης να τονίσουμε την αναγκαιότητα ύπαρξης στον φάκελο του Σχεδίου Βελτίωσης παραστατικού για την καταβολή του 2% επί της αμοιβής του γεωτεχνικού μελετητή που τον συνέταξε, δεδομένου ότι στο πρόγραμμα Νέων Αγροτών, στο οποίο δεν υπάρχει σχετική πρόβλεψη, παρατηρήθηκαν φαινόμενα εισφοροδιαφυγής και μη απόδοσης των πόρων του Επιμελητηρίου.

Τέλος, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη διαβούλευση για το πλαίσιο της καινοτομίας και δεσμευόμαστε σε σύντομο χρονικό διάστημα να επανέλθουμε με τις προτάσεις μας για το θέμα αυτό.

Με εκτίμηση,

Ο Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΓΕΩΤ.Ε.Ε.

Σπυρίδων Μάμαλης